Photo by Brooke Cagle
Баянауыл ауданы
Медицинаның даму тарихы жергілікті ауылда басқару органының пайда болу кезінен бастау алады. Революциядан бұрын әр елдімекенде емшілер, халық арасында «әулиелер» деп аталған халық емшілері алғашқы медициналық көмек көрсетті. Жергілікті дәрігерлер немесе дәстүрлі емшілер төтенше жағдайларда адамдарды құтқарды, ауырсынуды жеңілдетіп, сол кездегі белгісіз, ауыр, жұқпалы аурулармен күресті. Сонымен қатар олар әйелдерді босандырды, дәрілік шөптер мен жидектерден қайнатпа мен инфузияны дайындады. Олардың емдеу әдістері қазіргі заманға жақын болды. көксауды суық тиюден ажырата білген емшілер, қазіргі медицинаны толықтырып отырған массаж бен шөп дәрілерін де кеңінен қолданды. Көптеген халық емшілерінің есімдері әлі күнге дейін халықтың есінде жақсы сақталған. Олар: Су-Шілік елді мекенінде тұратын әйгілі халық емшісі Айыз Жаулыбай Әулие, Торайғыров ауылының көріпкелі Үкілі, Айтмағамбет-молда, емші әрі сынықшы – Өкпе Дүйсенбайұлы, Жасыбай көлінің маңында тұрған және балаларды сәтті емдеген Қоңыр әулие, психологиялық аурулары бар адамдарға көмек көрсеткен Шалшық, Жапар, Кеңгірбай және Әліпбай, Саттар емшілер және т.б. Алайда, халық емшілерінің өзіндік ерекше қасиеті мен біліміне қарамастан, көптеген аурулар, диагностиканың күрделілігі және дәрі-дәрмектердің болмауы емдеудің тиімділігін қиындатты және терең білім мен медицинаны жетілдіруді талап етті. Уақыт өте келе жазық даладағы өмір сүру сапасының артуымен ресей медицинасы пайда болды. Баянауылда казак станицасының жанында алғашқы лазарет орналастырылды. 10 орынға есептелген емдеу орнын фельдшер Оконечников басқарды. 1918 жылы лазарет бас дәрігерінің қызметін Асылбек Сейітов атқарды. 1930 жылы Павлодар облыстық мұражайының аға ғылыми қызметкері Э.Соколкиннің мәліметінше, ауданның денсаулық сақтау саласында 12 адам жұмыс істеген, оның ішінде біреуі білікті дәрігер болған. 1934 жылдан бастап ауданда 15 төсекке арналған аурухана, 3 фельдшерлік-акушерлік пункт, 4 дәрігерлік амбулатория жұмыс істеді. 1939-1945 жылдар аралығында Баянауылдың бас дәрігері Арғын Сүлейменов (1915-1985) болды, оның әкесі Арын Сүлейменов (1888 ж.т.) Ертістің Павлодар өңірінде танымал дәрігер болған. 1955 жылдан 1982 жылға дейін ауданның бас дәрігері Галина Усманова болды. 1972 жылы Галина Усманованың қызмет еткен уақыт аралығында аурухана 120 төсектік Орталық аудандық аурухана мәртебесіне ие болды. Аурухана жанынан терапиялық, босандыру, балалар, хирургиялық, жұқпалы аурулар, туберкулез бөлімшелері ашылды. 1975 жылы 35 төсек орны бар емдік бөлімшелер Жайма, 40 лет Октября, Қ. Сәтбаев, Алексеевка және Торайғыров совхоздарында да есігін айқара ашты. Оған қоса 25 фельдшерлік-акушерлік пункт ашылып, 3 совхозда ауылдық дәрігерлік амбулаториялар қызметін бастады. Баянауыл тұрғындары ауданда жұмыс істейтін жоғары білікті дәрігерлердің есімдерін әрдайым жылы лебізбен еске алады: Ертай Байжұманов, Нұрғайша Баусадықова, Ақын Шәріпов, Зоя Исабекова, Татьяна Госсен, Ғалия Байжанова, Жұмағали Оразбаев, ерлі-зайыпты Қалиақпаровтар және т.б. 1918 жылы Асылбек Сейітов лазареттің бас дәрігері болып жұмыс істеді. 1934 жылдан бастап ауданда 15 төсек орынға арналған аурухана қызметін бастады. 1939-1945 жылдар аралығында Баянауылда бас дәрігер болып Арғын Сүлейменов жұмыс істеді (1915-1985 жж.). 1955 жылдан 1982 жылға дейін бас дәрігер Галия Камалитденовна Усманова болды. 1972 жылдан бастап аурухана 120 төсек орындық Орталық аудандық аурухана мәртебесін алды. Аурухана жанынан терапиялық, босандыру, балалар, хирургиялық, жұқпалы аурулар, туберкулез бөлімшелері ашылды. 1982 жылдан 1998 жылға дейін аурухананы Мұқан Қадырбекұлы Қадырбеков басқарды. 1998 жылдан 2009 жылға дейін Әлия Сәметқызы Ағымбекова басқарды. 2009 жылдан 2010 жылға дейін Жаннат Мусаевич Тентекпаев басқарды. 2010 жылдан 2015 жылға дейін бас дәрігер Қалкен Армизов болды. 09.07.2015 ж. бастап қазіргі уақытқа дейін бас дәрігер Серікжан Арынұлы Арынов басқаруда.
Мақалалар
Баймұратұлы Б. Баянауылда жаңа аурухана бой көтерді / Б.Баймұратұлы // Баянтау. – 2005. – №10 (10141). – 1 б.
Бакаева Б.К. Противотуберкулезная работа в нашем районе / Б.К.Бакаева // Баянтау. – 2003. – №44 (10070). – 4 бет.
Бәйдәулетқызы Қ. Ақ халатты абзал жандар / Қ. Бәйдәулетқызы. // Баянтау. – 2017. - №38 (10794). – 6 бет.
Депутат – слуга народа // Болтина В. Немыслима без архива жизнь: сборник статей и очерков / В.Болтина. – Павлодар: ЭКО, 2004. – С. 505 – 506
Дәулетжанұлы Ш. Отбасылық амбулатория / Ш.Дәулетжанұлы // Баянтау. – 2000. – 24 маусым. – 7 бет.
Жазықбаева Г. Қолы дәру Ирина / Г.Жазықбаева // Баянтау. – 2005. – №40 (10171). – 3 бет.
Қуатқызы А. Тегін медициналық көмектің кепілді көлемі / А.Қуатқызы // Баянаула баурайы. – 2005. – №9-10 (9). – 3 бет.
Масығапұлы Б. «Номинация - 2008» жүлдегері / Б.Масығапұлы // Баянтау. – 2009. - №10 (10349). – 4 б.
Масығапұлы Б. Емі шипалы дәрігер / Б.Масығапұлы // Баянтау. – 2010. - №11 (10402). – 3 б.
Молдайып С. Талапқа сай қызмет көрсетуде / С.Молдайып // Баянтау. – 2003. – №48 (10074). – 1 б.
Нұрсланұлы Д. Ақ желенді абзал жандар / Д. Нұрсланұлы // Баянтау. – 2000. - 29 шілде. – 6 бет.
Нұртайқызы Б. Абыройға бөленген Гүлден / Б.Нұртайқызы // Баянтау. – 2017. - №33 (10789). - 5 бет.
Нұртайқызы Б. Емі дәру, жаны сұлу / Б.Нұртайқызы // Баянтау. – 2008. - №47 (10334). - 2 бет.
Райымқұлова Б.Ә. Аурудың алдын алған дұрыс / Б.Ә.Райымқұлова // Баянтау. – 2003. - №20 (10046). - 2 бет.
Райымқұлова Б.Ә. Дәрігерлік қызмет жетілдірілуде / Б.Ә.Райымқұлова // Баянтау. – 2001. - 27 наурыз . - 6 бет.
Розен М. Обновленная больница / М.Розен // Баянтау. – 2003. – №8 (10034). – С.1
Секенова К.К. Главное – благодарность людей / К.К.Секенова // Баянтау. – 2022. - №24 (9998). – С. 2
Секенова К.К. Государственная забота окрыляет / К.К.Секенова // Баянтау. – 2002. - №47 (10021). – С. 2
Секенова К.К. Наш главный санврач / К.К.Секенова // Баянтау. – 2002. - №52 (10026). – С. 2 бет.
Сыздықов Б. Денсаулыққа қамқорлық мыктала бермек / Б.Сыздықов // Баянтау. – 2003. – №2 (10028). – 1 – 2 бет.
Таукенова Ә. Бекзат болмыс / Ә.Таукенова // Баянтау. – 2017. – №9 (10765). – 5 бет.
Таукенова Ә. Дәрігердің дара жолы / Ә.Таукенова // Баянтау. – 2018. – №58 (10996). – 6 бет.
Ташенов А.Б. Аппендицит // А.Б.Ташенов // Баянтау. – 2003. – №43 (10069). – 4 бет.
Фотогалерея
-
Бас дәрігер А.С. Сағымбекова (1998-2008 жж.)
-
Бас дәрігер К.А. Армизов (2011 жылдан бастап)
-
Бас дәрігер М.К. Қадырбеков (1982-1998 жж.)
-
Бас дәрігер Арын Сүлейменов (1919-1927 жж.)
-
Бас дәрігер Ж.М. Тентекпаев (2009-2011 жж.)
-
Бас дәрігер Г.К. Усманова (1955-1992 жж.)
-
Қазақстан республикалық конференциясының делегаттары, Алматы қ., (1971 ж.)
-
Баянауыл ОАА ғимараты 2
-
Баянауыл ОАА ғимараты 3
-
Баянауыл ОАА ғимараты
-
Республикалық денсаулық сақтау активінің қатысушылары, Алматы қаласы, (1969 ж.)